USTAWA O PRZECIWDZIAŁANIU NARKOMANII - wybrane fragmenty wraz z komentarzem
USTAWA O PRZECIWDZIAŁANIU NARKOMANII - wybrane fragmenty wraz z komentarzem
W niniejszym artykule bliżej przyjrzymy się ustawie z dnia 9 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. nr 179, poz. 1485 ze zm.), zwanej dalej „ustawą” lub UPN (a w szczególności niektórym, wybranym jej artykułom), która weszła w życie 4 października 2005 r. i jak do tej pory doczekała się dziesięciu mniejszych lub większych (poważniejszych), gorszych lub lepszych nowelizacji. Ustawa z 2005 r. zastąpiła ustawę z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (t. j. Dz. U. z 2003 r. nr 24, poz. 198 ze zm.).
Ustawa wykonywana jest przez dziewiętnaście rozporządzeń wydanych przez Ministra Zdrowia, dwa rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości, jedno rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej i Sportu, jedno rozporządzenie Rady Ministrów i jedno zarządzenie Prezesa Rady Ministrów.
1) art. 1 – cele i zakres ustawy
UPN określa przed wszystkim zasady i tryb postępowania w zakresie przeciwdziałania narkomanii, które są realizowane przez przedszkola, szkoły i placówki systemu oświaty, zadania i uprawnienia organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego oraz innych podmiotów w zakresie przeciwdziałania naruszeniom prawa dotyczącego obrotu, wytwarzania, przetwarzania, przerobu i posiadania substancji, których używanie może prowadzić do narkomanii. Ponadto wskazuje organy właściwe do wdrażania rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady nr 273/2004 z dnia 11 lutego 2004 r. w sprawie prekursorów narkotykowych, a także rozporządzenia Rady nr 111/2005 z dnia 22 grudnia 2004 r. określającego zasady nadzorowania handlu prekursorami narkotyków pomiędzy Unią Europejską a państwami trzecimi.
Ustawa ma charakter kompleksowy, ponieważ dotyczy praktycznie wszelkich zagadnień związanych z prawnymi uregulowaniami dotyczącymi środków odurzających, substancji psychotropowych i prekursorów oraz przeciwdziałania używaniu tych substancji do celów innych, niż medyczne i naukowe. Utrzymuje również Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii, które zapewnia infrastrukturę i finansowanie koniecznych potrzeb w tej dziedzinie.
2) art. 28 – leczenie osoby uzależnionej (leczenie substytucyjne)
Zgodnie z definicją ustawową przez leczenie substytucyjne należy rozumieć stosowanie w ramach programu leczenia uzależnienia produktów leczniczych lub środków odurzających o działaniu agonistycznym na receptor opioidowy.
Podstawy idei terapii podtrzymującej (maintenance treatment) stworzył tzw. system brytyjski. Został on ukształtowany na podstawie wniosków raportu przygotowanego w 1926 r. przez tzw. Komisję Rollestone’a, która stanęła na stanowisku, że uzależnienie od środków z grupy opiatów stanowi specyficzną jednostkę chorobową, wymagającą przede wszystkim roztoczenia nad pacjentem stosownej opieki medycznej, a nie angażowania organów ścigania. W rezultacie takie podejście stworzyło podstawy traktowania narkomanii przede wszystkim jako problemu zdrowotnego, a nie kryminalno-politycznego. Najważniejszym elementem tak ukształtowanego systemu brytyjskiego było pozostawienie kwestii narkomanii właściwie całkowicie w rękach lekarzy, którym przyznano uprawnienia do wystawiania osobom uzależnionym od narkotyków recept na morfinę lub heroinę. Ważne jest przy tym także to, że uprawnienia te przysługiwały nie specjalistom, lecz lekarzom pierwszego kontaktu (tzw. general practitioners).
W leczeniu substytucyjnym chodzi najogólniej o udostępnienie osobom uzależnionym, pod ścisłą kontrolą medyczną, substancji działających agonistycznie (aktywująco) w stosunku do receptorów opioidowych, umożliwiając im tym samym prowadzenie w miarę normalnego i ustabilizowanego życia bez konieczności zachowania przez nich całkowitej abstynencji. Np. w przypadku heroinistów, zamiast prawdziwej heroiny stosuje się przeważnie metadon (zsyntetyzowany w Niemczech podczas drugiej wojny światowej), agonistę receptora µ o przedłużonym okresie działania. Tego rodzaju postępowanie dotyczy w zasadzie środków z grupy opiatów, dlatego, iż leczenie oraz terapia osób od nich uzależnionych sprawia największe trudności. W związku z tym rzadko jest ono rozszerzane na inne środki i inne typy uzależnień.
Leczenie substytucyjne może prowadzić tylko zakład opieki zdrowotnej po uzyskaniu zezwolenia marszałka województwa, wydanego po uzyskaniu pozytywnej opinii dyrektora Krajowego Biura do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii, zwanego dalej „Biurem”. Odnośnie substytucji dla osób pozbawionych wolności, zezwolenie wydaje Dyrektor Generalny Służby Więziennej po zasięgnięciu opinii dyrektora Biura.
Szczegółowy tryb postępowania przy leczeniu substytucyjnym oraz szczegółowe warunki, które powinien spełniać zakład opieki zdrowotnej prowadzący leczenie substytucyjne zawiera rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 19 października 2007 r. (Dz. U. nr 205, poz. 1493). Zgodnie z w/w rozporządzeniem pacjenci uczestniczący w programie leczenia uzależnienia powinni mieć zapewniony udział w psychoterapii i rehabilitacji w wymiarze co najmniej dwóch godzin tygodniowo, a zakład opieki zdrowotnej powinien stwarzać warunki do współpracy z ich rodzinami.
3)art. 29 – leczenie, rehabilitacja i reintegracja osób uzależnionych umieszczonych w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich oraz jednostkach organizacyjnych Służby Więziennej
Szczegółowe warunki i tryb postępowania określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 grudnia 2006 r. (Dz. U. z 2007 r. nr 5, poz. 40). Zgodnie z nim leczenie, rehabilitację i reintegrację prowadzi się w: a) ambulatoriach zakładów wraz z izbami chorych; b) pododdziałach detoksykacyjnych zakładów opieki zdrowotnej dla osób pozbawionych wolności; c) oddziałach terapeutycznych zakładów.
Uzależnienie od środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych osób umieszczonych w zakładach ustala się na podstawie: a) rozmów i obserwacji zachowania od chwili przyjęcia do zakładu; b) wyników badań lekarskich; c) wyników badań psychologicznych; d) dokumentacji z pozawięziennych ośrodków zajmujących się leczeniem, rehabilitacją lub reintegracją osób uzależnionych.
Leczeniem i rehabilitacją obejmuje się umieszczone w zakładach osoby uzależnione: a) zobowiązane przez sąd orzekający lub penitencjarny do poddania się takim oddziaływaniom w toku odbywania kary pozbawienia wolności; b) te, które wyraziły zgodę na poddanie się takiemu oddziaływaniu i współdziałają w wykonaniu programu leczenia i rehabilitacji.
Z wnioskiem o orzeczenie przez sąd penitencjarny obowiązku poddania się leczeniu i rehabilitacji występują dyrektorzy zakładów, uwzględniając fakt skazania osób uzależnionych za przestępstwa, pozostające w związku z używaniem środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych oraz wyniki dotychczasowego leczenia, rehabilitacji i reintegracji. Jeżeli osoby uzależnione uporczywie odmawiają współdziałania w wykonaniu programu leczenia i rehabilitacji, dyrektorzy zakładów zawiadamiają o tym sądy, które orzekły o obowiązku poddania się osób uzależnionych leczeniu i rehabilitacji w toku odbywania kary.
Karę więzienia wobec uzależnionych wykonuje się w systemie terapeutycznym, w oddziałach terapeutycznych lub oddziałach ogólnych, jeśli uczestniczą oni w programach leczenia substytucyjnego. Do oddziałów terapeutycznych kieruje się osoby niewymagające leczenia detoksykacyjnego, ale wymagające terapeutycznych metod oddziaływania, w tym specjalistycznego oddziaływania psychologicznego.
Z kolei na podstawie przepisu art. 29 ust. 2 pkt 1 UPN wydano analogiczne rozporządzenie z 17.V.2007 r. w sprawie umieszczonych w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich (Dz. U. nr 93, poz. 627).
Leczenie, rehabilitacja i reintegracja odbywa się w oddzielnych zakładach poprawczych resocjalizacyjno-terapeutycznych. Prowadzi się je w szczególności poprzez: a) poradnictwo i konsultacje; b) zajęcia edukacyjne; c) terapię grupową i indywidualną; d) współpracę z rodzinami. Mogą być wspomagane przez psychologa, pedagoga i pielęgniarkę. Nie podejmuje się detoksykacji, leczenia substytucyjnego oraz postępowania wymagającego leczenia w zakładzie opieki zdrowotnej.
Używanie środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych ustala się na podstawie: a) rozmów i obserwacji zachowania od chwili przyjęcia; b) wyników badań lekarskich; c) wyników badań psychologicznych; d) danych zawartych w dokumentacji dotyczącej nieletnich; e) wyników testów diagnostycznych. W przypadku stwierdzenia faktu używania przeprowadza się szczegółowe badania lekarskie i psychologiczne w celu stwierdzenia uzależnienia od tych środków i jego stopnia oraz potrzeby leczenia w zakładzie opieki zdrowotnej lub skierowania albo przeniesienia do zakładu resocjalizacyjno-terapeutycznego. Do tych ostatnich kieruje się na podstawie diagnozy stwierdzającej uzależnienie, sporządzonej przez lekarza i psychologa. Podobnie przeniesienie z zakładu poprawczego innego rodzaju do zakładu resocjalizacyjno-terapeutycznego.
Jeżeli osoba uzależniona wymaga natychmiastowego leczenia odtruwającego, powinna zostać niezwłocznie skierowana do zakładu opieki zdrowotnej przez lekarza, dyrektora zakładu poprawczego lub dyrektora schroniska dla nieletnich. W tym przypadku dyrektor zawiadamia sąd rodzinny, w którego dyspozycji pozostaje osoba uzależniona.
Szczegółowe warunki i tryb postępowania określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 grudnia 2006 r. (Dz. U. z 2007 r. nr 5, poz. 40). Zgodnie z nim leczenie, rehabilitację i reintegrację prowadzi się w: a) ambulatoriach zakładów wraz z izbami chorych; b) pododdziałach detoksykacyjnych zakładów opieki zdrowotnej dla osób pozbawionych wolności; c) oddziałach terapeutycznych zakładów.
Uzależnienie od środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych osób umieszczonych w zakładach ustala się na podstawie: a) rozmów i obserwacji zachowania od chwili przyjęcia do zakładu; b) wyników badań lekarskich; c) wyników badań psychologicznych; d) dokumentacji z pozawięziennych ośrodków zajmujących się leczeniem, rehabilitacją lub reintegracją osób uzależnionych.
Leczeniem i rehabilitacją obejmuje się umieszczone w zakładach osoby uzależnione: a) zobowiązane przez sąd orzekający lub penitencjarny do poddania się takim oddziaływaniom w toku odbywania kary pozbawienia wolności; b) te, które wyraziły zgodę na poddanie się takiemu oddziaływaniu i współdziałają w wykonaniu programu leczenia i rehabilitacji.
Z wnioskiem o orzeczenie przez sąd penitencjarny obowiązku poddania się leczeniu i rehabilitacji występują dyrektorzy zakładów, uwzględniając fakt skazania osób uzależnionych za przestępstwa, pozostające w związku z używaniem środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych oraz wyniki dotychczasowego leczenia, rehabilitacji i reintegracji. Jeżeli osoby uzależnione uporczywie odmawiają współdziałania w wykonaniu programu leczenia i rehabilitacji, dyrektorzy zakładów zawiadamiają o tym sądy, które orzekły o obowiązku poddania się osób uzależnionych leczeniu i rehabilitacji w toku odbywania kary.
Karę więzienia wobec uzależnionych wykonuje się w systemie terapeutycznym, w oddziałach terapeutycznych lub oddziałach ogólnych, jeśli uczestniczą oni w programach leczenia substytucyjnego. Do oddziałów terapeutycznych kieruje się osoby niewymagające leczenia detoksykacyjnego, ale wymagające terapeutycznych metod oddziaływania, w tym specjalistycznego oddziaływania psychologicznego.
Z kolei na podstawie przepisu art. 29 ust. 2 pkt 1 UPN wydano analogiczne rozporządzenie z 17.V.2007 r. w sprawie umieszczonych w zakładach poprawczych i schroniskach dla nieletnich (Dz. U. nr 93, poz. 627).
Leczenie, rehabilitacja i reintegracja odbywa się w oddzielnych zakładach poprawczych resocjalizacyjno-terapeutycznych. Prowadzi się je w szczególności poprzez: a) poradnictwo i konsultacje; b) zajęcia edukacyjne; c) terapię grupową i indywidualną; d) współpracę z rodzinami. Mogą być wspomagane przez psychologa, pedagoga i pielęgniarkę. Nie podejmuje się detoksykacji, leczenia substytucyjnego oraz postępowania wymagającego leczenia w zakładzie opieki zdrowotnej.
Używanie środków odurzających, substancji psychotropowych lub środków zastępczych ustala się na podstawie: a) rozmów i obserwacji zachowania od chwili przyjęcia; b) wyników badań lekarskich; c) wyników badań psychologicznych; d) danych zawartych w dokumentacji dotyczącej nieletnich; e) wyników testów diagnostycznych. W przypadku stwierdzenia faktu używania przeprowadza się szczegółowe badania lekarskie i psychologiczne w celu stwierdzenia uzależnienia od tych środków i jego stopnia oraz potrzeby leczenia w zakładzie opieki zdrowotnej lub skierowania albo przeniesienia do zakładu resocjalizacyjno-terapeutycznego. Do tych ostatnich kieruje się na podstawie diagnozy stwierdzającej uzależnienie, sporządzonej przez lekarza i psychologa. Podobnie przeniesienie z zakładu poprawczego innego rodzaju do zakładu resocjalizacyjno-terapeutycznego.
Jeżeli osoba uzależniona wymaga natychmiastowego leczenia odtruwającego, powinna zostać niezwłocznie skierowana do zakładu opieki zdrowotnej przez lekarza, dyrektora zakładu poprawczego lub dyrektora schroniska dla nieletnich. W tym przypadku dyrektor zawiadamia sąd rodzinny, w którego dyspozycji pozostaje osoba uzależniona.
4) art. 30 – skierowanie niepełnoletniej osoby uzależnionej na przymusowe leczenie i rehabilitację
UPN przyjmuje zasadę dobrowolności leczenia, wyrażoną w art. 25: „Podjęcie leczenia, rehabilitacji lub reintegracji osób uzależnionych jest dobrowolne, jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej”. Wyjątkiem przewidzianym w art. 30 jest są niepełnoletnich. Sąd rodzinny może skierować taką osobę z urzędu bądź na wniosek przedstawiciela ustawowego, krewnych w linii prostej, rodzeństwa lub faktycznego opiekuna na przymusowe leczenie i rehabilitację. Sąd rodzinny nie określa z góry jego czasu, jednak nie może to być dłużej niż 2 lata. W przypadku osiągnięcia przez osobę uzależnioną pełnoletności przed zakończeniem, można przedłużyć na czas niezbędny do osiągnięcia celu, łącznie nie dłużej niż do 2 lat.
Postępowanie toczy się według ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (t. j. Dz. U. z 2010 r. nr 33, poz. 178). Ustawa ta nie wskazuje jednak, czy postępowanie to jest postępowaniem opiekuńczo-wychowawczym, czy postępowaniem poprawczym. Ze względu na fakt, iż podstawą zastosowania w tym przypadku leczenia przymusowego i rehabilitacji jest ustalenie, iż nieletni jest osobą uzależnioną, a nie ustalenie, że dopuścił się czynu karalnego, należy przyjąć, że postępowanie wszczęte na podstawie art. 30 ustawy jest postępowaniem opiekuńczo-wychowawczym.
5) art. 45-52 – uprawa maku i konopi
Przez konopie ustawa rozumie rośliny z rodzaju konopie (Cannabis L.), a przez konopie włókniste rozumie rośliny z gatunku konopie siewne (Cannabis sativa L.), w których suma zawartości delta-9-tetrahydrokannabinolu oraz kwasu tetrahydrokannabinolowego (kwasu delta-9-THC-2-karboksylowego) w kwiatowych lub owocujących wierzchołkach roślin, z których nie usunięto żywicy nie przekracza 0,20 % w przeliczeniu na suchą masę. [Redakcja: oznacza to, że teoretycznie, przy wnikliwym sprawdzeniu młode sadzonki mocnych odmian Sativa uchodzą za konopie włókniste; w przypadku Indica zawartość nie gra roli. Co z krzyżówkami?]
Przewiduje, że uprawa konopi włóknistych może być prowadzona wyłącznie na potrzeby przemysłu włókienniczego, chemicznego, celulozowo-papierniczego, spożywczego, kosmetycznego, farmaceutycznego, materiałów budowlanych oraz nasiennictwa.
Uprawa konopi niewłóknistych wbrew postanowieniu art. 45 UPN stanowi przestępstwo z art. 63 ust. 1 ustawy. Włóknistych – wbrew postanowieniu art. 45 – wykroczenie z art. 65.
Zmiany wprowadzone w art. 46 ustawy mają na celu dostosowanie regulacji ustawy do przepisów rozporządzenia Rady (WE) nr 1673/2000 z dnia 27 lipca 2000 r. w sprawie wspólnej organizacji rynku lnu i konopi uprawianych na włókno (Dz. Urz. L 193 z dnia 29 lipca 2000 r., s. 16; polskie wydanie specjalne, rozdział 3, t. 30, s. 131), rozporządzenia Komisji (WE) nr 245/2001 ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1673/2000 w sprawie wspólnej organizacji rynku lnu i konopi uprawianych na włókno (Dz. Urz. L 35 z dnia 6 lutego 2001 r., s. 18; polskie wydanie specjalne, rozdział 3, t. 31, s. 229) oraz ustawy z dnia 20 grudnia 2002 r. o organizacji niektórych rynków rolnych (Dz. U. nr 240, poz. 2059 ze zm.).
Przepis art. 46 ust. 1 w sposób ogólny określa warunki legalności upraw, mianowicie:
a) określoną powierzchnię i wyznaczone rejony – ogólną powierzchnię przeznaczoną corocznie pod uprawy oraz ich rejonizację, z uwzględnieniem zagrożenia narkomanią, zapotrzebowania na surowce pochodzące z tych upraw oraz tradycje uprawy na danym terenie – określa w drodze uchwały sejmik województwa, po zasięgnięciu opinii ministra właściwego do spraw zdrowia oraz ministra właściwego do spraw rolnictwa;
b) zezwolenie na uprawę – regulację w zakresie wydawania zezwoleń na uprawę porządkuje art. 47 ustawy. Stanowi, że w/w zezwolenie wydaje się w drodze decyzji administracyjnej i na wniosek zainteresowanego oraz wymienia przesłanki wydania lub odmowy wydania, a ponadto cofnięcia tego zezwolenia.
Na podstawie art. 52 wydawanie i cofanie zezwoleń na uprawę należy do zadań zleconych gmin z zakresu administracji rządowej. W zależności od wyniku przeprowadzonego postępowania administracyjnego, wszczętego na wniosek osoby zainteresowanej, wójt (burmistrz, prezydent miasta) właściwy ze względu na miejsce położenia uprawy może wydać:
a) zezwolenie, jeżeli wnioskodawca spełnia warunki wymienione w art. 46 ust. 1 i 2 ustawy (uprawa ma być prowadzona na odpowiedniej powierzchni i w odpowiednim rejonie) oraz daje rękojmię należytego zabezpieczenia zbioru z uprawy przed wykorzystaniem do celów innych niż określone w ustawie;
b) decyzję o odmowie wydania zezwolenia, jeżeli wnioskodawca nie spełnia wyżej wymienionych warunków, w tym nie dysponuje pomieszczeniem zabezpieczonym przed kradzieżą torebki (makówki) lub był karany za popełnienie przestępstwa z art. 63 lub art. 64 ustawy lub też był karany za popełnienie wykroczenia, o którym stanowi art. 65 ustawy;
c) decyzję o umorzeniu postępowania, jeżeli zachodzą przesłanki określone w art. 105 Kodeksu postępowania administracyjnego (bezprzedmiotowość postępowania).
Zezwolenie, jak również decyzja o odmowie zezwolenia, powinny odpowiadać wymogom formalnym decyzji administracyjnej, przewidzianym w art. 107 Kodeksu postępowania administracyjnego.
Wójt (burmistrz, prezydent miasta) cofa zezwolenie na uprawę w przypadku naruszenia warunków, określonych w ustawie bądź też wskazanych w zezwoleniu;
c) materiał siewny kategorii elitarny albo kategorii kwalifikowany – wprowadzenie obowiązku stosowania w uprawie wyłącznie materiału siewnego kategorii elitarny albo kategorii kwalifikowany, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 czerwca 2003 r. o nasiennictwie (t. j. Dz. U. z 2007 r. nr 41, poz. 271 ze zm.); służy to uszczelnieniu przepisów w zakresie przeciwdziałania narkomanii.
W przypadku konopi włóknistych zastosowanie takiego materiału siewnego będzie jednym z argumentów wobec Komisji Europejskiej, przemawiającym za zmniejszeniem z 30% do 20% powierzchni upraw konopi włóknistych poddawanych corocznie badaniom na poziom THC (udokumentowanie właściwe, tj. poniżej 0,20% poziomu THC jest warunkiem otrzymania płatności bezpośrednich do uprawy konopi włóknistych).
Na podstawie art. 2 pkt 6 cytowanej ustawy materiał siewny oznacza rośliny lub ich części przeznaczone do siewu, sadzenia, szczepienia, okulizacji lub innego sposobu rozmnażania roślin, w tym z zastosowaniem metod biotechnologii.
Z kolei materiał siewny kategorii elitarny oznacza:
- materiał siewny bazowy, wytworzony przez hodowcę i przeznaczony do produkcji materiału siewnego kategorii kwalifikowany;
- materiał siewny przedbazowy, stanowiący rozmnożenia, poprzedzające materiał siewny bazowy i na wniosek hodowcy przeznaczony do produkcji materiału siewnego bazowego lub kategorii kwalifikowany (art. 2 pkt 7).
Natomiast materiał kategorii kwalifikowany oznacza materiał siewny, wyprodukowany bezpośrednio z bazowego i przeznaczony do produkcji materiału kategorii kwalifikowany, kolejnych rozmnożeń lub do produkcji innej niż produkcja materiału siewnego (art. 2 pkt 8).
Wytwarzanie, ocenę oraz obrót i kontrolę materiału siewnego reguluje cytowana powyżej ustawa o nasiennictwie.
Zgodnie z treścią art. 46 ust. 3 ustawy stosowanie materiału siewnego maku lub konopi włóknistych kategorii elitarny albo kategorii kwalifikowany potwierdza się fakturą zakupu tego materiału oraz etykietą z opakowań materiału siewnego tych roślin;
d) umowę:- kontraktacji zawartej z podmiotem posiadającym zezwolenie marszałka województwa na prowadzenie działalności w zakresie skupu konopi, niewpisanym do rejestru uznanych pierwszych przetwórców słomy lnianej lub konopnej na włókno w rozumieniu przepisów o organizacji niektórych rynków rolnych, lub
- sprzedaży, o której mowa w art. 2 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 1673/2000 z dnia 27 lipca 2000 r. w sprawie wspólnej organizacji rynku lnu i konopi uprawianych na włókno, zawartej z podmiotem posiadającym zezwolenie marszałka województwa na prowadzenie działalności w zakresie skupu konopi, wpisanym do rejestru uznanych pierwszych przetwórców słomy [… jak powyżej], a w przypadku przetwórcy pochodzącego z państwa członkowskiego Unii Europejskiej innego niż Rzeczpospolita Polska – uznanym przez to państwo, lub
- o przetworzenie słomy konopnej na włókno, o której [umowie] mowa w art. 2 ust. 1 lit. b w/w rozporządzenia, zawartej z podmiotem posiadającym zezwolenie marszałka województwa na prowadzenie działalności w zakresie skupu konopi, wpisanym do rejestru uznanych pierwszych przetwórców słomy [… jak powyżej...], a w przypadku przetwórcy [...jak powyżej], lub
- zobowiązania do przetworzenia słomy konopnej na włókno, o którym mowa w art. 2 ust. 1 lit. a w/w rozporządzenia, składanego Prezesowi Agencji Rynku Rolnego, w przypadku gdy prowadzący uprawę konopi jest jednocześnie wpisany do rejestru uznanych pierwszych przetwórców słomy [… jak powyżej].
W odniesieniu do jednostki naukowej oraz Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych, prowadzących uprawy maku lub konopi w celach naukowych lub badawczych nie obowiązują ograniczenia wskazane w art. 46-48 ustawy, dotyczące m.in. obowiązku prowadzenia uprawy na określonej powierzchni, w wyznaczonych rejonach, na podstawie zezwolenia i umowy kontraktacji. Podobnie nie ma tu zastosowania ograniczenie dotyczące zakazu uprawy konopi innych niż włókniste.
Nadzór nad uprawami maku i konopi włóknistych należy do zadań zleconych gminy z zakresu administracji rządowej. Z uwagi na fakt, iż obowiązki o charakterze niepieniężnym, pozostające we właściwości organów samorządu terytorialnego, podlegają egzekucji administracyjnej, wójt (burmistrz, prezydent miasta) w przypadku stwierdzenia prowadzenia upraw w sposób niezgodny z art. 45 i 47 ustawy jest zobowiązany wydać w drodze decyzji administracyjnej nakaz zniszczenia tych upraw przez zaoranie lub przekopanie gruntu na koszt prowadzącego uprawę.
Decyzja powyższa zawiera klauzulę dotyczącą jej wykonania w postaci rygoru natychmiastowej wykonalności.
UPN przyjmuje zasadę dobrowolności leczenia, wyrażoną w art. 25: „Podjęcie leczenia, rehabilitacji lub reintegracji osób uzależnionych jest dobrowolne, jeżeli przepisy ustawy nie stanowią inaczej”. Wyjątkiem przewidzianym w art. 30 jest są niepełnoletnich. Sąd rodzinny może skierować taką osobę z urzędu bądź na wniosek przedstawiciela ustawowego, krewnych w linii prostej, rodzeństwa lub faktycznego opiekuna na przymusowe leczenie i rehabilitację. Sąd rodzinny nie określa z góry jego czasu, jednak nie może to być dłużej niż 2 lata. W przypadku osiągnięcia przez osobę uzależnioną pełnoletności przed zakończeniem, można przedłużyć na czas niezbędny do osiągnięcia celu, łącznie nie dłużej niż do 2 lat.
Postępowanie toczy się według ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (t. j. Dz. U. z 2010 r. nr 33, poz. 178). Ustawa ta nie wskazuje jednak, czy postępowanie to jest postępowaniem opiekuńczo-wychowawczym, czy postępowaniem poprawczym. Ze względu na fakt, iż podstawą zastosowania w tym przypadku leczenia przymusowego i rehabilitacji jest ustalenie, iż nieletni jest osobą uzależnioną, a nie ustalenie, że dopuścił się czynu karalnego, należy przyjąć, że postępowanie wszczęte na podstawie art. 30 ustawy jest postępowaniem opiekuńczo-wychowawczym.
5) art. 45-52 – uprawa maku i konopi
Przez konopie ustawa rozumie rośliny z rodzaju konopie (Cannabis L.), a przez konopie włókniste rozumie rośliny z gatunku konopie siewne (Cannabis sativa L.), w których suma zawartości delta-9-tetrahydrokannabinolu oraz kwasu tetrahydrokannabinolowego (kwasu delta-9-THC-2-karboksylowego) w kwiatowych lub owocujących wierzchołkach roślin, z których nie usunięto żywicy nie przekracza 0,20 % w przeliczeniu na suchą masę. [Redakcja: oznacza to, że teoretycznie, przy wnikliwym sprawdzeniu młode sadzonki mocnych odmian Sativa uchodzą za konopie włókniste; w przypadku Indica zawartość nie gra roli. Co z krzyżówkami?]
Przewiduje, że uprawa konopi włóknistych może być prowadzona wyłącznie na potrzeby przemysłu włókienniczego, chemicznego, celulozowo-papierniczego, spożywczego, kosmetycznego, farmaceutycznego, materiałów budowlanych oraz nasiennictwa.
Uprawa konopi niewłóknistych wbrew postanowieniu art. 45 UPN stanowi przestępstwo z art. 63 ust. 1 ustawy. Włóknistych – wbrew postanowieniu art. 45 – wykroczenie z art. 65.
Zmiany wprowadzone w art. 46 ustawy mają na celu dostosowanie regulacji ustawy do przepisów rozporządzenia Rady (WE) nr 1673/2000 z dnia 27 lipca 2000 r. w sprawie wspólnej organizacji rynku lnu i konopi uprawianych na włókno (Dz. Urz. L 193 z dnia 29 lipca 2000 r., s. 16; polskie wydanie specjalne, rozdział 3, t. 30, s. 131), rozporządzenia Komisji (WE) nr 245/2001 ustanawiającego szczegółowe zasady stosowania rozporządzenia Rady (WE) nr 1673/2000 w sprawie wspólnej organizacji rynku lnu i konopi uprawianych na włókno (Dz. Urz. L 35 z dnia 6 lutego 2001 r., s. 18; polskie wydanie specjalne, rozdział 3, t. 31, s. 229) oraz ustawy z dnia 20 grudnia 2002 r. o organizacji niektórych rynków rolnych (Dz. U. nr 240, poz. 2059 ze zm.).
Przepis art. 46 ust. 1 w sposób ogólny określa warunki legalności upraw, mianowicie:
a) określoną powierzchnię i wyznaczone rejony – ogólną powierzchnię przeznaczoną corocznie pod uprawy oraz ich rejonizację, z uwzględnieniem zagrożenia narkomanią, zapotrzebowania na surowce pochodzące z tych upraw oraz tradycje uprawy na danym terenie – określa w drodze uchwały sejmik województwa, po zasięgnięciu opinii ministra właściwego do spraw zdrowia oraz ministra właściwego do spraw rolnictwa;
b) zezwolenie na uprawę – regulację w zakresie wydawania zezwoleń na uprawę porządkuje art. 47 ustawy. Stanowi, że w/w zezwolenie wydaje się w drodze decyzji administracyjnej i na wniosek zainteresowanego oraz wymienia przesłanki wydania lub odmowy wydania, a ponadto cofnięcia tego zezwolenia.
Na podstawie art. 52 wydawanie i cofanie zezwoleń na uprawę należy do zadań zleconych gmin z zakresu administracji rządowej. W zależności od wyniku przeprowadzonego postępowania administracyjnego, wszczętego na wniosek osoby zainteresowanej, wójt (burmistrz, prezydent miasta) właściwy ze względu na miejsce położenia uprawy może wydać:
a) zezwolenie, jeżeli wnioskodawca spełnia warunki wymienione w art. 46 ust. 1 i 2 ustawy (uprawa ma być prowadzona na odpowiedniej powierzchni i w odpowiednim rejonie) oraz daje rękojmię należytego zabezpieczenia zbioru z uprawy przed wykorzystaniem do celów innych niż określone w ustawie;
b) decyzję o odmowie wydania zezwolenia, jeżeli wnioskodawca nie spełnia wyżej wymienionych warunków, w tym nie dysponuje pomieszczeniem zabezpieczonym przed kradzieżą torebki (makówki) lub był karany za popełnienie przestępstwa z art. 63 lub art. 64 ustawy lub też był karany za popełnienie wykroczenia, o którym stanowi art. 65 ustawy;
c) decyzję o umorzeniu postępowania, jeżeli zachodzą przesłanki określone w art. 105 Kodeksu postępowania administracyjnego (bezprzedmiotowość postępowania).
Zezwolenie, jak również decyzja o odmowie zezwolenia, powinny odpowiadać wymogom formalnym decyzji administracyjnej, przewidzianym w art. 107 Kodeksu postępowania administracyjnego.
Wójt (burmistrz, prezydent miasta) cofa zezwolenie na uprawę w przypadku naruszenia warunków, określonych w ustawie bądź też wskazanych w zezwoleniu;
c) materiał siewny kategorii elitarny albo kategorii kwalifikowany – wprowadzenie obowiązku stosowania w uprawie wyłącznie materiału siewnego kategorii elitarny albo kategorii kwalifikowany, w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 czerwca 2003 r. o nasiennictwie (t. j. Dz. U. z 2007 r. nr 41, poz. 271 ze zm.); służy to uszczelnieniu przepisów w zakresie przeciwdziałania narkomanii.
W przypadku konopi włóknistych zastosowanie takiego materiału siewnego będzie jednym z argumentów wobec Komisji Europejskiej, przemawiającym za zmniejszeniem z 30% do 20% powierzchni upraw konopi włóknistych poddawanych corocznie badaniom na poziom THC (udokumentowanie właściwe, tj. poniżej 0,20% poziomu THC jest warunkiem otrzymania płatności bezpośrednich do uprawy konopi włóknistych).
Na podstawie art. 2 pkt 6 cytowanej ustawy materiał siewny oznacza rośliny lub ich części przeznaczone do siewu, sadzenia, szczepienia, okulizacji lub innego sposobu rozmnażania roślin, w tym z zastosowaniem metod biotechnologii.
Z kolei materiał siewny kategorii elitarny oznacza:
- materiał siewny bazowy, wytworzony przez hodowcę i przeznaczony do produkcji materiału siewnego kategorii kwalifikowany;
- materiał siewny przedbazowy, stanowiący rozmnożenia, poprzedzające materiał siewny bazowy i na wniosek hodowcy przeznaczony do produkcji materiału siewnego bazowego lub kategorii kwalifikowany (art. 2 pkt 7).
Natomiast materiał kategorii kwalifikowany oznacza materiał siewny, wyprodukowany bezpośrednio z bazowego i przeznaczony do produkcji materiału kategorii kwalifikowany, kolejnych rozmnożeń lub do produkcji innej niż produkcja materiału siewnego (art. 2 pkt 8).
Wytwarzanie, ocenę oraz obrót i kontrolę materiału siewnego reguluje cytowana powyżej ustawa o nasiennictwie.
Zgodnie z treścią art. 46 ust. 3 ustawy stosowanie materiału siewnego maku lub konopi włóknistych kategorii elitarny albo kategorii kwalifikowany potwierdza się fakturą zakupu tego materiału oraz etykietą z opakowań materiału siewnego tych roślin;
d) umowę:- kontraktacji zawartej z podmiotem posiadającym zezwolenie marszałka województwa na prowadzenie działalności w zakresie skupu konopi, niewpisanym do rejestru uznanych pierwszych przetwórców słomy lnianej lub konopnej na włókno w rozumieniu przepisów o organizacji niektórych rynków rolnych, lub
- sprzedaży, o której mowa w art. 2 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 1673/2000 z dnia 27 lipca 2000 r. w sprawie wspólnej organizacji rynku lnu i konopi uprawianych na włókno, zawartej z podmiotem posiadającym zezwolenie marszałka województwa na prowadzenie działalności w zakresie skupu konopi, wpisanym do rejestru uznanych pierwszych przetwórców słomy [… jak powyżej], a w przypadku przetwórcy pochodzącego z państwa członkowskiego Unii Europejskiej innego niż Rzeczpospolita Polska – uznanym przez to państwo, lub
- o przetworzenie słomy konopnej na włókno, o której [umowie] mowa w art. 2 ust. 1 lit. b w/w rozporządzenia, zawartej z podmiotem posiadającym zezwolenie marszałka województwa na prowadzenie działalności w zakresie skupu konopi, wpisanym do rejestru uznanych pierwszych przetwórców słomy [… jak powyżej...], a w przypadku przetwórcy [...jak powyżej], lub
- zobowiązania do przetworzenia słomy konopnej na włókno, o którym mowa w art. 2 ust. 1 lit. a w/w rozporządzenia, składanego Prezesowi Agencji Rynku Rolnego, w przypadku gdy prowadzący uprawę konopi jest jednocześnie wpisany do rejestru uznanych pierwszych przetwórców słomy [… jak powyżej].
W odniesieniu do jednostki naukowej oraz Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych, prowadzących uprawy maku lub konopi w celach naukowych lub badawczych nie obowiązują ograniczenia wskazane w art. 46-48 ustawy, dotyczące m.in. obowiązku prowadzenia uprawy na określonej powierzchni, w wyznaczonych rejonach, na podstawie zezwolenia i umowy kontraktacji. Podobnie nie ma tu zastosowania ograniczenie dotyczące zakazu uprawy konopi innych niż włókniste.
Nadzór nad uprawami maku i konopi włóknistych należy do zadań zleconych gminy z zakresu administracji rządowej. Z uwagi na fakt, iż obowiązki o charakterze niepieniężnym, pozostające we właściwości organów samorządu terytorialnego, podlegają egzekucji administracyjnej, wójt (burmistrz, prezydent miasta) w przypadku stwierdzenia prowadzenia upraw w sposób niezgodny z art. 45 i 47 ustawy jest zobowiązany wydać w drodze decyzji administracyjnej nakaz zniszczenia tych upraw przez zaoranie lub przekopanie gruntu na koszt prowadzącego uprawę.
Decyzja powyższa zawiera klauzulę dotyczącą jej wykonania w postaci rygoru natychmiastowej wykonalności.
6) art. 65 – sankcje karne za uprawę maku niskomorfinowego lub konopi włóknistych
Czyn określony w art. 65 ustawy jest wykroczeniem i podlega rozpoznaniu w trybie przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (t. j. Dz. U. z 2008 r. Nr 133, poz. 848 ze zm.).
Przedmiotem ochrony art. 65 ustawy jest zdrowie publiczne. Według innego poglądu, przedmiotem ochrony jest ograniczenie uprawy maku niskomorfinowego oraz konopi włóknistych.
Zachowanie sprawcy polega na sprzecznej z ustawą uprawie maku niskomorfinowego lub konopi włóknistych. Uprawa maku lub konopi „wbrew przepisom ustawy” oznacza naruszenie warunków określonych w art. 36, 45, 46 niniejszej ustawy. Warunki dopuszczalności upraw maku niskomorfinowego określa art. 45, warunki dopuszczalności upraw konopi włóknistych określają art. 45-46 ustawy.
Wykroczenie to może popełnić każda osoba fizyczna, zdolna do ponoszenia odpowiedzialności za wykroczenie.
[sankcje karne za uprawę konopi nie-włóknistych opisujemy krótko w #29 numerze growingowym – red.]
W opracowaniu niniejszego artykułu wykorzystano następujące źródła:
1) K. Łucarz, A. Muszyńska, Ustawa o przeciwdziałaniu narkomanii. Komentarz, Wydawnictwo Wolters Kluwer business, Warszawa 2008 r.;
2) A. Marek, Kodeks karny. Komentarz, LEX, 2007 r., wyd. IV.
...ciąg dalszy nastąpi
1) z dnia 4 sierpnia 2000 r. w sprawie określenia wykazu specjalności lekarskich oraz zawodów niemedycznych uprawniających do prowadzenia leczenia i rehabilitacji osób uzależnionych (Dz. U. nr 70, poz. 830), 2) z dnia 3 sierpnia 2000 r. w sprawie wytwarzania, przetwarzania, przerobu, przywozu z zagranicy lub wywozu za granicę oraz obrotu środkami odurzającymi, substancjami psychotropowymi i prekursorami (Dz. U. nr 77, poz. 885), 3) z dnia 20 grudnia 2002 r. w sprawie postępowania z produktami leczniczymi podrobionymi, zepsutymi, sfałszowanymi lub którym upłynął termin ważności, zawierającymi środki odurzające, substancje psychotropowe i prekursory grupy I-R (Dz. U. z 2003 r. nr 21, poz. 181), 4) z dnia 13 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu wydawania oraz cofania zezwoleń na wytwarzanie, przetwarzanie lub przerób środków odurzających, substancji psychotropowych i prekursorów grupy I-R oraz szczegółowych warunków zgłaszania działalności polegającej na ich stosowaniu w celu prowadzenia badań naukowych (Dz.U. nr 36, poz. 315), 5) z dnia 13 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu wydawania zezwoleń na przywóz z zagranicy i wywóz za granicę środków odurzających, substancji psychotropowych i prekursorów grupy I-R oraz dokumentów uprawniających do ich przywozu z zagranicy i wywozu za granicę na własne potrzeby lecznicze (Dz. U. nr 36, poz. 316), 6) z dnia 13 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu wydawania i cofania zezwoleń na prowadzenie obrotu hurtowego środkami odurzającymi, substancjami psychotropowymi i prekursorami grupy I-R oraz obowiązków podmiotów posiadających te zezwolenia (Dz. U. nr 36, poz. 317), 7) z dnia 13 stycznia 2003 r. w sprawie preparatów zawierających środki odurzające lub substancje psychotropowe, które mogą być posiadane w celach medycznych, po uzyskaniu zgody wojewódzkiego inspektora farmaceutycznego (Dz. U. nr 37, poz. 324), 8) z dnia 13 stycznia 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu składania sprawozdań z działalności w zakresie wytwarzania, przetwarzania lub przerabiania środków odurzających lub substancji psychotropowych, przywozu z zagranicy i wywozu za granicę środków odurzających, substancji psychotropowych, prekursorów grupy I-R lub słomy makowej oraz obrotu hurtowego środkami odurzającymi lub substancjami psychotropowymi (Dz. U. nr 37, poz. 325), 9) z dnia 22 września 2004 r. w sprawie podmiotów uprawnionych do przechowywania oraz niszczenia środków odurzających, substancji psychotropowych lub ich preparatów oraz prekursorów grupy I-R, a także szczegółowych zasad i warunków ich przechowywania oraz niszczenia (Dz. U. nr 219, poz. 2231), 10) z dnia 28 września 2004 r. w sprawie postępowania w celach naukowych ze środkami odurzającymi, substancjami psychotropowymi lub ich preparatami oraz prekursorami grupy I-R (Dz. U. nr 236, poz. 2370), 11) z dnia 26 stycznia 2005 r. w sprawie postępowania w celach szkoleniowych ze środkami odurzającymi, substancjami psychotropowymi lub ich preparatami oraz prekursorami grupy I-R, a także warunków ich przechowywania i sposobu niszczenia przez jednostki organizacyjne administracji rządowej wykonujące czynności operacyjno-rozpoznawcze (Dz. U. nr 21, poz. 176), 12) z dnia 25 października 2005 r. w sprawie wysokości i sposobu pobierania opłat za udzielenie zezwolenia na wytwarzanie, przetwarzanie, przerób, stosowanie do badań oraz pozwolenia na przywóz, wywóz, wewnątrzwspólnotowe nabycie i wewnątrzwspólnotową dostawę środków odurzających, substancji psychotropowych i prekursorów kategorii 1, a także zmianę tych zezwoleń lub pozwoleń (Dz. U. nr 214, poz. 1818), 13) z dnia 7 kwietnia 2006 r. w sprawie określenia trybu składania ofert, kryteriów ich oceny oraz terminów postępowania konkursowego w sprawie wyboru programu specjalistycznego szkolenia w dziedzinie uzależnienia od środków odurzających lub substancji psychotropowych (Dz. U. nr 64, poz. 455), 14) z dnia 13 lipca 2006 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie uzależnień (Dz. U. nr 132, poz. 931), 15) z dnia 11 września 2006 r. w sprawie środków odurzających, substancji psychotropowych, prekursorów kategorii 1 i preparatów zawierających te środki lub substancje (Dz. U. nr 169, poz. 1216), 16) z dnia 1 grudnia 2006 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu postępowania w przedmiocie leczenia lub rehabilitacji osób uzależnionych, skazanych za przestępstwa pozostające w związku z używaniem środków odurzających lub substancji psychotropowych (Dz. U. nr 239, poz. 1738), 17) z dnia 11 września 2007 r. w sprawie sposobu postępowania w przypadkach wzbudzających podejrzenia, co do zgodności z przepisami prawa, czynności z udziałem prekursorów (Dz. U. nr 179, poz. 1277), 18) z dnia 19 października 2007 r. w sprawie szczegółowego trybu postępowania przy leczeniu substytucyjnym oraz szczegółowych warunków, które powinien spełniać zakład opieki zdrowotnej prowadzący leczenie substytucyjne (Dz. U. nr 205, poz. 1493), 19) z dnia 28 października 2008 r. w sprawie wydawania i cofania zezwoleń na zbiór mleczka makowego i opium z maku oraz ziela lub żywicy konopi innych niż włókniste w celu prowadzenia badań naukowych oraz na sporządzanie wyciągów ze słomy makowej (Dz. U. nr 197, poz. 1225).
Umowa kontraktacji uregulowana jest w art. 613-626 Kodeksu cywilnego. Stronami umowy kontraktacji są: producent rolny i kontraktujący. Przez umowę kontraktacji producent rolny zobowiązuje się wytworzyć i dostarczyć kontraktującemu oznaczoną ilość produktów rolnych określonego rodzaju, a kontraktujący zobowiązuje się te produkty odebrać w terminie umówionym, zapłacić umówioną cenę oraz spełnić określone świadczenie dodatkowe, jeżeli umowa lub przepisy szczególne przewidują obowiązek spełnienia takiego świadczenia.
Facebook YouTube